Het effect van omgevingslicht op geur en smaak van wijn
By in ,

Het effect van omgevingslicht op geur en smaak van wijn

Een ietwat surreële proeverij, een muziekje uit de jaren 70 had er goed bij gepast. Over de tafels ligt een snoer ledlampjes, die gedurende de proeverij van kleur wisselt tussen wit, rood, blauw en groen, en daarmee de hele ruimte ook toonzet in die kleur. Beïnvloedt het onze beschrijvingen en waardering van de wijn? Annemiek zou Annemiek niet zijn als ze dat van te voren al niet had uitgezocht, door het napluizen van wetenschappelijke papers.
Wat zeggen die? De details zijn natuurlijk voor de leden van de BWS, maar voor de mee-lezers: de kleur van het omgevingslicht lijkt inderdaad van invloed te zijn op de gepercipieerde smaak van de wijn. De empirie van deze proeverij is wel dat dat per persoon nogal verschilt: bij menigeen geeft rood licht inderdaad de in onderzoek gevonden perceptie van zoetere wijnen, maar sommige proevers proeven bij blauw licht steviger bitters in de wijn, terwijl dit volgens de wetenschappelijk experimenten juist bij groen licht zo zou moeten zijn. Ook zijn de BWS leden lichtelijk unheimisch bij de kleur blauw, daar waar de proefpersonen in een van Annemiek’s onderzoeken deze kleur juist als het prettigst ervoeren – misschien waren het Italianen (Zampini et al, 2007)? Overigens blijkt zowel in de theorie als ook in deze proeverij de mate waarin men de kleur ervaart als prettig, of rust-, of juist energiegevend, niet te correleren met hoe men de wijnen beoordeelt.

Wat zat er dan in de glazen? Niet iedereen herkende een droge en een halfdroge Riesling uit Duitsland. Veel werd Gewürztraminer genoemd, de proeverij van Willem-Jan van 2 weken terug heeft indruk gemaakt! Die twee wijnen, van Kallfells, proefden we in iedere serie (bij alle vier kleuren). Meer specifiek ging het om de Königslay-Terrassen Trocken en Feinherb, met resp. 7.9 en 19,2 gram restsuiker. Het lijkt er dus inderdaad op dat de scores (Annemiek vroeg om maar liefst 10 scores voor ieder van de 2 wijnen) verschillen per serie. Persoonlijk zou ik het interessant vinden om de resultaten af te zetten tegen eenzelfde experiment (dus steeds dubbelblind dezelfde 2 wijnen) in juist een constant blijvend omgevingslicht. Verschillen de scores dan nog steeds (significant) per serie? 

We doen ook een serie rood. Rode wijnen zijn in de experiment waarnaar Annemieke verwijst niet wetenschappelijk getest; toch eens kijken wat wij er van maken. De wijnen blijken twee Carmenères, wat mij betreft een vaker wel dan niet nogal uitgesproken groenige (pun not intended) druif met paprikatonen. De producent is Viña Falernia, het terroir Elqui Valley. De luxe-cuvée Pedriscal is enorm houtgedomineerd.
Hier moet je van houden, scribent dezes doet dat niet, maar enkele leden wel; Saskia vindt beide wijnen heerlijk – in welke kleur licht dan ook.

De uitdrinker is weer de Königslay-Terrassen, maar dan dit keer de Beerenauslesee, met maar liefst 155 gram restsuiker en 1,5 keer de zuren van de eerdere versies. De mooiste wijn van de avond, in ‘gewoon’ TL licht – met nog enkele minuten een wat rozig nagloei-effect.

Verslag en proefnotities Rob van Ginneken

Gewürztraminer, een druif die wijn geeft voor álle seizoenen
By in ,

Gewürztraminer, een druif die wijn geeft voor álle seizoenen

 
Rundvlees gestoofd met gember en citroengras

Liefde voor wijn deel je. En het mooie is dat we allerlei liefhebbers hebben in de sociëteit, van Cabernet Sauvignon, van Baga, van Riesling, van Chardonnay, van Albariño, van Chenin Blanc… zelfs van Gewürztraminer. Willem Jan heeft zo’n 25 varianten Gewürztraminer in de kelder… en deelt die liefde. Dit zijn onmiskenbaar de proeverijen die invloed hebben op mijn smaakpatroon. Waardoor er binnen afzienbare tijd altijd wel wat flesjes de kelder ingaan. Gewürztraminer is een druif voor alle seizoenen. Dat had ik vooraf niet verwacht.

Hoe herken je Gewürztraminer?

Dominante aroma’s zijn lychees, roos, grapefruit, mandarijn en gember. Grapefruit als de druif wat minder rijp is geoogst, lychees zit ertussenin en ananas bij heel rijp geoogste druiven. Oz Clarke is kritisch: te vroeg geplukte Gewürztraminer kan lijken op een tweederangs Muscat en minder aromatische, te jonge versies op een derderangs Riesling. Goede Gewürztraminer, zuiver gemaakt, rijp geoogst en met voldoende structuur en zuur om balans te geven heeft een bedwelmend en onvergetelijke geur. Oz noemt nog méér herkenningspunten dan lychee of theerozen: kaneel, sering, oranjebloesem en citrusschil, bergamot en kamperfoelie. Écht goede Elzassers bezitten de vurigheid van versgemalen zwarte peper. Een Grand Cru Gewürztraminer van tien jaar oud wordt vineuzer en subtieler, krijgt meer pinot gris karakteristieken.

Lentewijn

2015 Dock Gewurztraminer Prestige Elzas

Heldere kleur, bescheiden geur, heel licht muscat aroma, sappige en aangename smaak met rondeur, klein bittertje, harmonieus glas, goede balans. Saskia benoemt  appels en quave, bitters die in de afdronk blijven hangen. Toos roemt lychees en hele zachte aanzet.

Zomerwijn 

Willem Jan en Angelic hebben een Indonesische rendang eend gemaakt om de wijn-spijscombinatie met Gewürztraminer te laten proeven. Welke wijn past het beste? De meningen lopen – da’s gewoon – uiteen.

Hmmm, rendang met eend

2013  Vinas del Vero Gewürztraminer Somontano

Spaans. Groengele kleur, grapefruit, sappig met erg mooie balans. Leila geeft de voorkeur aan deze wijn: ‘een echte wijnspijswijn vanwege de bitters’. Ze krijgt bijval van Valerie en Willem Jan.

2010 Cave de Grevenmacher

Is deze wijn te oud? Bij het proeven ontbeert de wijn fruittonen, maar in combinatie met het gerecht bloeit de wijn helemaal op. Mijn aantekeningen: goudgele kleur,  boenwas, hooi, mooie balans met een bittertje.
Rob verbaast zich over hoe de wijn zich presenteert bij de rendang: een
fruitbom! Toos, Saskia en Eric benoemen deze wijn als beste combinatie. Eric ruikt wat zoet, boter, vanillesuiker, poffertjes met boter en suiker, in de neus
mandarijn.

Herfstwijn

2016 Nussbaumer Gewurztraminer Catina Tramin

Geen gemakkelijke wijn, deze Gewürztraminer uit de Alto Adige. Wél een heel eigenzinnige en daar heb ik een zwak voor: sinaasappelschil, mineralen, wat een power! Enorm concentraat, duidelijke zuren, een heel lastige wijn om te combineren met eten, denk ik. Annemiek benoemt de helder fonkelende kleur, bloemige aroma’s, roos, zalvige smaak, fris in balans. Er gebeurt van alles met deze wijn in de mond.

2009 Ranke Ruppertsberger Linsenbusch Gewürztraminer Auslese Pfalz

Hartendiefje van Willem Jan.
En zijn laatste fles, die hij deelt met ons. We zijn er ook van onder de indruk, dit is een schitterend glas als aperitief. Rob prijst de enorm goede balans. Diederick benoemt het zoet én de fijne zuren. Mijn aantekeningen: mineralen, bescheiden geur, goudgeel, prachtige zoet zuur balans en spel ertussen.

2005 BOTT GEYL Sonnenglanz Grand Cru

Grote wijn, vind ik. Geparfumeerd, zweetlucht, lavendelhoning, vettig voluptueus, doet ook denken aan zoete Anjou, hangt lang na, fantastische balans, schitterend glas.Annemiek benoemt okergeel, ananas, botertje, heel zoet dat ook blijft hangen in de afdronk.

2014 SCHLUMBERGER Kessler Grand Cru

Jonger en daarmee ook wat populairder bij de meeste proevers. Zweetlucht, zoete aanzet, goede balans, hap sap! Dit is lekker, ik heb moeite om de wijn uit te spuwen. Annemiek noemt de wijn kruidig (één van de eerste),heel fris, heel mooi in balans, tropisch fruit.
Paul denkt dat deze wijn ook goed bij de rendang eend zou passen vanwege het kruidige en de peppersweet. 

Winterwijn

2012 Trimbach Gewürztraminer seigneurs de Ribeauville

Lychee, enorm mineralig en veel kracht, door de hoge bitters duidelijk een
eetwijn. Diederick benoemt de complexiteit en kracht, Rob het wat strengere
karakter van dit huis.

2007 GEIGER KOENIG, Gewürztraminer selection de grains nobles

Goudgele kleur, heel veel perzik, abrikoos. Volstrekt prachtige balans met een
bittertje. Rondeur.

1997 HUGEL Gewürztraminer selection de grains nobles

Hartendiefje van Willem Jan en vermoedelijk is iedereen het er wel mee eens dat deze wijn een prachtige ervaring is om te proeven. Dit is zo’n ‘try before you die’ wijn, onmiskenbaar een grootse Franse wijn. Botrytis en overrijpe abrikoos in de geur,  met schitterende balans en zuren. Een meditatiewijn. 22 jaar oud en nog volstrekt levendig. Geweldig.

Homo Omnium Horarum

zeiden de Romeinen. Een man van alle uren.
Hiermee is iemand bedoeld die in vrolijke en ernstige gesprekken een goed
gezelschap is. In Engelse vertaling werd de uitdrukking later A man of all seasons. Een veelzijdig man, die tegen alle omstandigheden is opgewassen, waar je alle kanten mee op kunt. Nou, de druif Gewürztraminer daar kan je ook alle kanten mee op. Ik had het niet verwacht.

Een druif die wijn voortbrengt voor alle seizoenen. Mooie proeverij.

Mijn spelen is leren, mijn leren is spelen - Best off riesling
By in ,

Mijn spelen is leren, mijn leren is spelen - Best off riesling

In 1778 verscheen
in Utrecht anoniem de bundel Proeve van kleine gedigten voor kinderen, daarna
toegeschreven aan de advocaat Hieronijmus van Alphen – dezelfde van Jantje zag
eens pruimen hangen
– met het gedicht Het vrolijk leeren:

Mijn speelen
is leeren, mijn leeren is speelen,

En waarom
zou mij dan het leeren verveelen?

            Het lezen en schrijven verschaft mij
vermaak.

Mijn hoepel,
mijn priktol, verruil ik voor de boeken;

Ik wil in
mijn prenten mijn tijdverblijf zoeken,

            ’t Is wijsheid, ’t zijn deugden,
naar welke ik haak.

(haak=
verlang)

Spelen en
leren, leren en spelen, is wat Hans Lodewijkx altijd doet met zijn ontregelende
proeverijen. Met series die door elkaar worden gehusseld. En te veel wijnen.
Want kiezen, dat kan ie niet goed, Hans Lodewijkx. Maar wát een neus voor
kwaliteit. Oprechte interesse in het ambacht van de wijnmaker, respect voor
terroir. Prachtige documentatie én foto’s. Met zijn Best off Riesling maakt
Hans zijn reputatie meer dan waar. Zijn laatste proeverij, ik hoop op een
Heintje Davids effect…

Vijf
indrinkers, een heeft kurk, dus vier om te proeven.

ADAM DRONER
HOFBERG RIESLING KABINETT

Héél leuk om te doen. In de oudere wijnen komt petrol terug in de
proefnotities, ieder jaar ouder betekent een iets rijkere geur. Zo heeft 2017
citrus, in 2016 komen er bloemetjes bij, in 2014 wat boter en kruidigheid en in
2013 mineraliteit. 2017 is vooral beloftevol, 2016 heeft de voorkeur van de
meeste proevers, Rob roemt de perfecte eenheid en zoet/zuurbalans, Claartje
noemt 2016 het meest ambitieus, 2014 heeft mijn voorkeur van wege de rijke
boterige geur, prominente zuren en rondeur in smaak, terwijl 2013 relatief de
zachtste zuren heeft, de meeste kleurontwikkeling en het zoet wat meer naar
voren komt. Voortreffelijke wijnen.

Hierna volgen negen Grosses Gewachs Rieslings, een Oostenrijkse Riesling en
twee Auslese Rieslings. Ik herinner me jongere jaren GG proeverijen en die…
vind ik moeilijk! Maar nu proeven we zes, zeven, tien jaar oude wijnen… lekker.

ROBERT WEIL 2013  KIEDRICH GRÄFENBERG GG

Rheingau. Helder waterig, geel, peer, goed concentraat, bittertje. Eric benoemt
witgeel, zure appel, grapefruit, verf, steen, mineraal en mandarijn. Just voegt
meloen toe.

CHRISTMANN 2013 KÖNIGSBACHER IDIG GG

Pfalz. Goudgeel, citrus en bloemig, heel prominente zuren, eleganter en smaller.
Volgens Eric rijker in de mond, tropischer, mango, boter, munt en abrikoos.
Just benoemt vanilletonen, frisse en fijne zuren, nootachtig. Paul noemt deze
wijn wat minder geconcentreerd dan de vorige, iets duffer. 

KÜHLING GILLOT 2013 NIERSTEIN PETTENTHAL GG

Rheinhessen. Goudzweem, peer, mineraal, ook wat aards in de smaak, best
uitgesproken, bittere zuren, eetwijn met veel kwaliteit.  Eric stoort zich aan het sulfiet in de neus
waar Cees de wijn typisch noemt, true to type met petrol én een piepklein
zoetje.

KELLER 2013
WESTHOFEN KIRCHSPIEL GG

Rheinhessen. Heldere kleur, goede zuren, goede balans, best spannend. Eric
bemerkt dat de wijn lang blijft hangen (altijd een kwaliteitsindicatie). Cees
ruikt ananas. Toos betitelt de neus als fraai met perzik, appel, zoetje, mango,
smaak is het meest complex van de Rheinhessen GGs.  

WAGNER STEMPEL 2013 SIEFERSHEIMER HEERKRETZ GG  

Rheinhessen. Meeste kleurontwikkeling, kleine bloemetjes, een kruidje, sappig,
misschien net iets eendimensionaler dan de andere, Cees benoemt ananas,
stevigheid en een bittertje. En Eric petrol, honing, stroop en bloemen.

Monzinger Halenberg

EMRICH-SCHÖNLEBER 2012 MONZINGER HALENBERG GG

Nahe. Helder, peer, goede bitters, eetwijn, ook wat tropisch fruit, mango, hangt
mooi na, elegantie. Berry is onder de indruk: compacte geur, peer, hooi, stro,
honing, sappig, komt dunner binnen, elegant en blijft lang doorspelen. 

SCHÄFER-FRÖHLICH 2012 MONZINGER HALENBERG GG

Nahe. Fantastisch natuurlijk, twee producenten van dezelfde wijngaard en
hetzelfde jaar. Helder, klein mufje, mineraal, kardemom, kruidje, scherpe zuren.
Berry ruikt wat hij nog nooit in Riesling rook: skischoenen! Gebruikte bedoelde
hij volgens mij. Dat denk ik door de andere woorden: stinkkaas, zweet. Eric
weet diezelfde geur dan weer iets omfloerster te verwoorden: Munsterkaasje!  

EMRICH-SCHÖNLEBER 2009 MONZINGER HALENBERG GG

Nahe. En dan dezelfde wijngaard, dezelfde producenten, maar dan drie jaar
ouder: 2009. Vanille, goed geconcentreerd, tropisch fruit in de geur, mango,
héél lang nahangend bittertje. Heel complexe wijn, liefelijker geur dan de
volgende wijn, ook liefelijke smaak door een pietsie zoetje van hele rijpe
druiven. Eric benoemt petrol en honing. Leila benoemt de wijn als subtiel, lekker,
abrikoos.  

SCHÄFER-FRÖHLICH 2009 MONZINGER HALENBERG GG

Nahe. Gesloten neus, mooie smaak met prominente bitters, veel concentraat, komt
pas na lange tijd los. Claartje ruikt petrol en proeft in de smaak tropisch
fruit. Saskia benoemt vooral de erg mooie zoet/zuur balans. Just ruikt iets
gistigs op de tong, fruitzuren die lang blijven hangen. En HansL? Die zegt:
deze wijn elektriseert meer. Mooi gezegd.  

FX PICHLER RIESLING UNENDLICH 2005

De enige Oostenrijkse riesling in de proeverij, maar wat voor een! Goudgeel,
uitstekende balans, goede zuren, licht honing, perzik, abrikoos. Adembenemende
wijn. Diederick is ook onder de indruk: rijp, tropisch fruit, honing, caramel,
intense smaak, botertje, complex. Wanneer open je zo’n pareltje uit de kelder?
Ach… wat maakt het uit, is het voor een feestje dan is het goed, is het zomaar
dan beleef je een feestje. Meditatiewijn. Gastronomische wijn.




WEINGUT HAART 2016 PIESPORTER GOLDTROPFCHEN AUSLESE #30

Twee piepjonge Ausleses, cuvee #30 en #35, ook nu speelt Hans weer met onze verwachtingen
en kennis, wat is het verschil? De eerste wijn is liefelijk, uitnemende balans,
goede zuren, vettig, ananas. Echt een fles om tot 2026 vanaf te blijven.

WEINGUT HAART 2016 PIESPORTER GOLDTROPFCHEN AUSLESE #35

Meer geur, al meer zoet, maar ook prima balans. Toos geeft ook aan dat het zoet
in deze wijn al iets meer naar voren komt. De oplossing? Deze wijn stopte met
gisten, zei Hans, om daarna weer door te gaan en gedurende een jaar lang (!) te
blijven gisten. Haart werkt alleen met wilde gisten. Spannend om deze twee
wijnen naast elkaar te proeven. Ook dit glas zou ik tot 2026 niet meer
aanraken.

Hans beloofde ons een ‘excerpt’ van vrolijke wetenswaardigheden; deze
grabbelton krijgen de geachte leden per email samen met de aankondiging van dit
verslag. We starten dit verslag met een gedicht. Hans werd op zijn laatste
proeverij ook uitgeluid met een gedicht, door Just, van Jean Pierre Rawie.

Park in
Volterra

De herfst
deed zich reeds vaag gevoelen.

Het was het
einde van ‘t seizoen.

De zetbaas
van het paviljoen

sjouwde met
tafeltjes en stoelen.

Geremd door
zuidelijk fatsoen

stonden
ragazzi en fanciulle,

verachting
veinzend, in de zwoele

namiddagzon
verliefd te doen.

Wij dronken
een glas wijn en zwegen.

Wij bleven
met onszelf alleen,

tot er een
oude man verscheen

die blaren
op een hoop ging vegen.

– Als in een
Franse film, zo één

waar ze
elkaar tot slot niet kregen.

Duo's blind geproefd, met een heldere opdracht
By in ,

Duo's blind geproefd, met een heldere opdracht

Gerard van Avendonk opent het voorjaarsseizoen 2019 van de Brabantse Wijnsociëteit. Onder bezielende begeleiding van Bernard, trakteert hij ons op zijn “Mijn Favorieten”! Daartoe zet hij ons, na de indrinkers, steeds twee geblindeerde wijnen voor van hetzelfde druivenras. Aan ons de schone taak de druif te herkennen en zo mogelijk de verschillen te duiden. Heerlijk, zo’n duidelijke opdracht. Voor bijna iedereen….

De mousserende Pulpo albarino, 2017, Rias Baixas heeft een klein stinkertje in de neus. Op de tong volgt tropisch fruit zoals mango en ananas, met ook wat friszure groene appel.

De tweede mousserende indrinker is Pagos de Galir, godello, Valdeorras Galicië, 2017. Witgeel met een roze gloed. Claartje proeft groentonen – en ik maar denken dat je die alleen kunt zien – in een harmonieuze wijn. Peertjes, zegt Paul. En wat voller dan de andere indrinker, meent Kees.

Al snel hierna doet zich een uitdaging voor. Bij het doorgeven van de wijnfles, ‘struikelt’ de fles over het niveauverschil tussen de twee tafels en schenkt gul de wijn over het toetsenbord. Snel ingrijpen voorkomt erger, maar de toetsen d en f hebben toch een slokje te veel genomen. Deze geven zich gewonnen en doen niet meer mee.

Twee keer grüner veltliner, beide van Domaine Wachau.
Volgens Just is de Smaragd 2016 zwoeler en zoetiger dan de Federspiel 2017.
Ook Annemiek vindt Smaragd filmend met vanille en sinaasappel; Federspiel heeft een mooi parfum van mineraliteit en ananas, met een bittertje op de tong.

Als derde komt nu de tweede serie… Logisch toch?

Riesling. Het eerste glas komt uit de Alsace en is Trimbach riesling reserve, 2016. Bloemen en licht petrol. Het tweede glas is Dr. Loosen, Wehlener Sonnenuhr, 2017. Volgens het etiket is deze riesling niet ‘trocken’, maar ‘dry’. Is de internationalisering aan de Mosel doorgedrongen of doorgeslagen? De wijn heeft houtlagering gehad en prikkelt -toch – nog wat op de tong.

Serie 4 bestaat uit twee keer nebiollo. Beide zijn, zoals gebruikelijk, behoorlijk transparant. Renato Rabbi Ochetti, Langhe, 2016 is helder rood. Kees: kersen, staal, elegant en veel fruit. Diederick voegt daar bonbons en yoghurt aan toe. De tweede, Asheri, Barolo, 2014, lijkt wel een gespleten persoonlijkheid! Paul vindt ‘m tanninerijk met bitters (en kersen en rozebottels). Kees vindt ‘m dan weer zacht (en ook rode kers, vol stevig en concentraat). Een mooie nebiollo, volgens Noël.

We schalen op naar tempranillo met respectievelijk 15 en 24 maanden opvoeding op vat. Vina Mayor Rebera del Duero, reserva, 2013 is roodpaars, ruikt naar bouillon, jam en anijs. Cune Rioja, gran reserva, 2012 is roodbruin, voller en ‘dieper’,
zwart fruit en was.

Gestoofde wangetjes in rode Madiran wijn

We eindigen met tannat. Garzon tannat reserve, 2015 komt uit Uruguay.
Een dichte donkere wijn met was, zwavel, en veel zwart fruit zoals bramen. Chateau Montus prestige, Madiran, 2000 is een ‘rijke’ wijn als een herfstbos met umani, laurier en jodium. Een lokaal gerecht hierbij zijn wangetjes gestoofd in rode Madiran wijn (klik hier voor het recept).

Als ik tenslotte aan Gerard en Bernard vraag wat de lievelingen van deze avond zijn, blijken beider voorkeuren complementair. Bernard kiest voor de Smaragd van Domaine Wachau en voor Dr. Loosen. Gerard geeft zijn twaalf punten aan de indrinker van Godello en aan Montus uit Madiran.

Gerard, dank voor jouw rondleiding langs jouw Favorieten! 

Proefnotities en verslag Eric Hoepelman 

Zeer leerzame proeverij: herken de Duitser
By in ,

Zeer leerzame proeverij: herken de Duitser

Thomas Seeger maakte een fantastische Blaufränkisch

Er zijn pittige
autorijders, Er zijn hele trage, voorzichtige, rustige en snelheidsduivels. Er
zijn koks die secuur met het kookboek ernaast hun grammen wegen en koks die uit
de losse pols en met flair hun gerechten maken. Wijnproevers? Die zijn er ook
in alle soorten en maten. De stille genieters. De studieuze die liefst vóór een
proeverij studeren en achteraf ook wijndruiven napluizen. Er zijn
wedstrijdproevers die net als Formule 1 rijders dansend en springend hun
victorie bezingen na winst. Er zijn proevers die eindeloos dubben en twijfelen
en proevers die feilloos druiven determineren. Er zijn proevers die koppig zijn
en hun gelijk willen halen. En er zijn proevers die vooral willen leren. Berry
Marinussen maakt een uiterst leerzame proeverij. Precies zoals we dat op de
sociëteit het liefste zien. 

Baden met glooiende wijngaarden

We proeven
gerijpte jaren. Ook al zo mooi. 2009 is jongste wijn Ik betrap mezelf erop bij
de pinot/spätburgunder serie te denken “Wijn 2 is de mooiste, dan moet wijn 1 de
Duitser zijn”. Maar allengs denk ik ook “Dit is de allermooiste wijn, dat móet
de Duitser zijn.” Devil. Da’s inconsistent. Maar beide keren blijkt het juist.
Determineren is prima. Het blijft ook een gevoelskwestie. Of zo je wilt: een
kwestie van geluk. Deze proeverij is een herhaling van een thema. Met hele
slimme keuzes van Berry, die veel in de loop der jaren opgebouwde kennis heeft
toegepast. Ik hoop dat er over enkele jaren weer een komt.

1991 Riesling
Reserve, Peter Lauer, Mosel

De sekt van
Riesling (slechts twee proevers vinden deze wijn Duits) heeft een goudgele
kleur, mineralen, vuursteen en een hoge zuurgraad. De wijn is in 2018 pas op
fles gegaan. Tikje acquired taste, Toos noemt het een moeilijke wijn. Kees
benoemt amandel, meloen en aromatisch. Curieus en mooi glas, vind ik. Fijn dat
we dit proeven. 

In de tweede
serie staan oude bekenden met wie het goed weerzien is. 

2005 Knoll Ried
Loibenberg Riesling Smaragd, Wachau

De Oostenrijkse
riesling van Knoll. Wereldklasse zegt Hugh Johnson. We zijn er volgens Berry
geen vrienden mee op de sociëteit. Een eetwijn vind ik, met mahonietint en amandel-achtige
smaak. Duidelijk aanwezige bitters. Toos benoemt meloen, peer, abrikoos, vettig,
peperig, behoorlijk zuur en Eric ervaart sherrytonen en oude boter. Dunner qua
smaak is zijn oordeel. 

2007 Robert
Weil Rheingau Kiedrich Grafenberg, 1er Gewachs Rheingau (Hartendief van Berry)

We bezochten
dit domein op een wijnreis. Oud goudgeel, zelfde geur van amandel, noten, iets
scherps, tikje onaangenaam en niet helemaal in balans lijkt het. Maar dan bij doorsklikken
heeft de wijn ineens alles: fraaier en beter in 
balans dan de Knoll. Toos prijst ananas, peperigheid, mooiere zuren in
balans met bitters. Elegante wijn. Eric ziet een witgroen zweem, ruikt brandnetel,
witte bloemen, grapefruit, rijker van smaak. 

In de serie met
Spätburgunder en Pinot Noir doet het Berry zichtbaar deugd dat er proevers zijn
die 2008 Weingut Koch *** Baden Spätburgunder beter beoordelen dan 2009 Domaine
Lecheneaut Nuits Saint Georges. 

Lekker bij Blaufränkisch, Lamsrack

In een
verrassende serie komt Blaufränkisch (Lemberger) centraal te staan. 

2008 Prieler Blaufränkisch

Een instituut
in Oostenrijk voor Blaufränkisch. Hele mooie neus, breed uitwaaierend fruit,
kruidigheid, er zit veel leven in deze wijn, spanning, elegantie, kruidkoek. Annemieke
benoemt donkerrood rood fruit, mineralen, foelie, tijm, veel zuren, licht
tannine, mooie bitters  en een zachte
afdronk. Claartje noemt de wijn een tikje stoffig, herkent drop en tannine in
een wat verbrande smaak. Noël benoemt yoghurt in de aanzet, jodium, koffie,
bramen, cacao en drop. 

2008 Weingut Seeger –
R –  Lemberger, Baden (Hartendief van
Berry)

Annemiek benoemt
zwart fruit, anijs, veel hout, potloodslijpsel, kruiden en veel zuren. Claartje
ruikt iets verbrands, noemt de wijn warm, ruikt zeep, bos en proeft behoorlijk
tannine. Mijn aantekeningen: kersen en kruiden, mon cherie chocolade, morellen,
nieuw hout. De wijnen in deze serie zijn levendiger dan de pinots en hebben
duidelijk spanning. Seeger behoort tot de wijnelite van Duitsland. Weingut
Seeger won in 2017 de Deutsche Rotweinpreis met Lemberger. Wat een mooie
feestwijn. 

2004 Dönnhoff Oberhäuser
Leistenberg Riesling Kabinett

Geluksmomentje
deze Nahe wijn. Hóe krijgen we het voor elkaar om een Kabinett-wijn veertien
jaar te laten rijpen voor we die drinken? Jong hebben ze zoveel charme dat 99%
deze leeftijd gewoon nooit haalt. Just ruikt perzik, honing, bloesem, zoete
appel, nectarine appelstroop en krentjes. Als je dat zo op een rij hoort of
leest, is meteen duidelijk: best complex.  

Wehlener
Sonnenuhr Dr F Weins-Prüm 2003 Auslese (Hartendief van Berry)

Zeer levendig,
prachtbalans! Veel zuren en true to type Moezel. Diederick benoemt perzik, Annemiek
prijst de frisheid en mooie mondvulling. 

Aan het eind
van de proeverij blijken we ‘collectief’ 4-1 te hebben gescoord, de Duitsers
zijn herkend. Fijn opgezet Berry.

Is de wijngaard bepalend voor onze topwijnen? Neuh, we zagen aan de tafelpoten van onze zekerheden.
By in ,

Is de wijngaard bepalend voor onze topwijnen? Neuh, we zagen aan de tafelpoten van onze zekerheden.

Topwijnen komen
van top terroir. We geloven het. We bezoeken wijngaarden, om de ligging te
ervaren. Wat grond te voelen, te ruiken. Als je ín de wijngaard bent geweest,
geeft het drinken van zo’n wijn daarna extra genoegen. Zoveel is zeker. Rob van
Ginneken maakt proeverijen met een studieus karakter. Hij krijgt inspiratie van
wijnliteratuur. En zie: wijnauteurs als Kees van Leeuwen en Lars Daniëls zaaien
twijfel over onze zekerheden. 

Itata vallei in Chili, herkomst van de Martino

Grondsoort is
helemaal niet zo’n belangrijke terroir-factor. De temperatuur is dat wel. En
het vermogen van de bodem om water vast te houden (en afwatering) idem.
Bovendien is de beschikbaarheid van mineralen als stikstof en kalium important.
Beperkte beschikbaarheid van stikstof is betekenisvol voor kleine rijpe druiven
(lekker voor rood), teveel kan leiden tot grote druiven en groene aroma’s
(slecht voor rood, goed voor aromatisch wit zoals sauvignon blanc). Moleculair
bioloog Benjamin Lewin stelt dat de ‘topsoil’ verantwoordelijk is voor
mineraliteit, niet het gesteente waarin de wijnstokken ten diepste wortelen. Heerlijke
vraagstukken voor echte wijn-nerds. Inspiratie voor deze proeverij, van mij
mogen er nog veel over dit thema volgen.


RODE LEISTEEN /
ROTLIEGENDES


We proeven drie
Grosses Gewächs wijnen van Staatliche Weinbaudomäne Oppenheim. Vraag aan een
wijnbouwer naar verschillen tussen wijngaarden en je krijgt explicatie. Vraag
waar zijn hart ligt en je krijgt vaak een ontwijkend antwoord: je hebt ál je
kinderen lief en trekt niemand voor. Ieder van deze wijnen is een traktatie over
een jaar of zes, zeven. Ze zijn nu veel te jong, uiterst interessant om zo jong
te proeven. Ze komen van wijngaardenn met rode leisteen.

Rothenberg Nackenheim 2016 GG

Abrikoos, peer en granny smith in de geur. Sappige wijn met veel zuren,
duidelijk bittertje,  lijkt prettig maar
is wat autonoom ontoegeeflijk. Valerie prijst de lange zachte afdronk en
benoemt passievrucht, mango, citrus. HansL prijst de zuren die horen bij jonge
riesling, noemt de wijn rijk en vet. Hij ruikt tropisch fruit en ananas. HansH merkt
op dat deze wijn de meeste petrol heeft.

Oelberg Nierstein 2016 GG

Ik ruik peer, roomboterbabbelaar en heeeel licht limoen. Pittige smaak met
bitters, wat ontoegeeflijk. De smaak wint aan charme met beluchten. Valerie benoemt
limoen, citroen en grapefruit, hoger in zuren. Kees noemt de wijn strakdroog en
benoemt appels.

Pettenthal Nierstein 2016 GG


Mijn
voorkeurwijn: rijker, vriendelijker, abrikoos, peer en banaan. Stevige wijn die
iets  vriendelijker lijkt dan Rothenberg
en Oelberg. Ook wat citrus. Valerie noemt dit de meest frisse wijn met
impressie van groene zure appeltjes. Deze wijn heeft nét iets meer te bieden
zegt Toos. Van de drie riesling de meest levendige, aldus HansL.

KALKBODEMS

Thörle Weissburgunder 2016

Lichte kleur, mooie neus met combinatie van room en fruit, banaan, mineraliteit.
De wijn mist wat stevigte in het midden, is heel licht en geurig, wel balans.
Elegante wijn met in de geur een zoutige impressie. Eric ruikt gerookte boter,
zoetje, ananas.  

Blanchots is de meest rechts gelegen Grand Cru

Chablis Grand Cru Blanchots 2014 Brocard (hartendief van Rob)

Eric typeert de kleur als goudgeel, hij ruikt verbrand turf wat weg gaat na
beluchting en plaats maakt voor stro. Claartje benoemt geroosterd brood, een prachtige
neus met geroosterde brioche en smaak met mooi ingekapselde bitters. 

Mijn
aantekeningen: ontwikkelde kleur, mineralig, stinkertje zelfs dat indicatie is
voor chardonnay, turks fruit ind e geur, mooi in de mond met een hoge doorslikfactor.
Feitelijk al mooi in balans, heel veelbelovende wijn met mooi botertje. De wijn
brengt mij terug naar Chablis, waar het zó mooi is om de zeven Grand Crus zelf
te ervaren. Ik herinnerde mij dat de weg tussen Les Clos en Blanchots een
fraaie naam had en heb het even nagezocht. La Voie Meurtrière. Het pad van de
dood. 

Gougères, kaassoesjes gaan goed bij Chablis én Barbaresco

Barbaresco 2014
Produttori del Barbaresco

Toos benoemt een hele intense geur met chocolade en truffel, komt enorm binnen,
droge smaak met stevige zuren bitters en tannines. Ik kan úúúren hieraan
blijven ruiken: geurig, mocca, toffee,
boerderijrozen, Buijsman gebrande suiker. De smaak heeft een hoge bittergraad
en heeft nu (kindermoord) iets ontoegeeflijks. 

VULKANISCH
GESTEENTEN / GRANIET & PORPHYR

De Martino Gallardia del Itata Cinsault 2014 CHILI (hartendief van Rob)

De meningen lopen uiteen. Modern en vlak, droppig, aldus Noël. Stevig rood met
kers en tabak, zegt Angelique, die de wijn ‘een beetje muffig’ noemt. Ik voel
helemaal mee met Rob die dit één van zijn hartendiefjes noemt. Mijn
aantekeningen: liefelijke wijn met een elegante geur waarin granaatappels en kers
zijn te herkennen. Zweem van zoethout. Hele soepele smaak, aantrekkelijke wijn
die me een beetje aan gamay doet denken. 

Cantina Terlan
Alto Adige Lagrein Riserva Porphyr 2012

Deze wijn is te hout gedomineerd, zegt Rob. Angelique benoemt de kleur als aubergine,
cassis, cacao en koffie in de geur, smaak met nog tannine. Noël zegt dat dit
een wijn is die ideaal is voor het publiek dat aan intense wijn de voorkeur
geeft. Mijn aantekeningen: bloedmooie en intense neus met morellenkersen, ceder
en vanille, zachte aandronk, heeeel intense smaak. 

Fijne
proeverij. Wie pakt de handschoen op en verzorgt dit thema volgend seizoen?

Écht leren van Franken en Württemberg
By in ,

Écht leren van Franken en Württemberg

Berry neemt ons mee naar Duitsland. En dit
keer naar een voor ons – en ook voor hem – minder bekende omgeving: de
wijnregio’s Franken en Württemberg. We gaan écht leren.

Franken(land) was oorspronkelijk voornamelijk
beplant met Silvaner. Om een beter rendement te behalen is in de 20e eeuw
Müller-Thurgau aangeplant. Deze twee druiven zijn nog steeds dominant in
Franken.

In Württemberg is dan weer tweederde
aangeplant met blauwe druiven. Daarvan bestaat de top drie uit successievelijk
Trollinger, Schwarzriesling en Lemberger. Voor witte wijn wordt meestal
Riesling gebruikt.

We starten met een indrinker. Gezien de
flesvorm moet deze uit Franken komen. Het is een ‘bocksbeutel’. De bocksbeutel
is een traditionele wijnflesvorm; een afgeplatte buik met korte hals.

Weingut
Weltner (Franken), Rödelsee trocken, Scheurebe, 2016

maakt de tongen al meteen los. Toos vindt het een mooie, vrolijke, frisse wijn.
Kees zegt erover frisfruitig, bloemig, appel, klein zoetje en klein fijn
bittertje in de afdronk.

We vervolgens met twee keer druif
Müller-Thurgau uit Franken. Volgens Gerard heeft Weingut Stahl (Franken), Müller-Thurgau, Hasennest Damaszener Stahl,
2015
een rijke fruitige neus, friszure aanzet, stevig zuur en als finale
toch nog een zoet randje. Weingut
Weltner (Franken), Rödelsee trocken, Müller-Thurgau, 2015 (Bocksbeutel)

doet Willem-Jan denken aan leverworst! Gelukkig nuanceert Annemiek dat met
eucalyptus.

De tweede serie bestaat uit twee witte wijnen
uit Württemberg. Rainer Schnaitmann,
Muskateller, 2 Stern, 2012
herbergt volgens gastproever Valerie: groene
paprika, abrikoos, en petrol. De afdronk is fris en zurig. En Hans L. lijkt
geïnspireerd door een eerdere term van W-J: leverworst! Ja, en dan ben ik de
draad even kwijt…

Weingut
Gold, Halbstück, Riesling, 2014
is een honingpot.
Mooiere neus dan smaak.

Laatste duo wit, beide van Silvaner-druif,
beiden uit Franken. De eerste is Weingut
Weltner, Rödelseer Küchenmeister, Sylvaner trocken, 2012
. Toos vindt deze
bloemig, heldergeel en met abrikoos. Een fijne elegante wijn. Peter benoemt
jasmijn, mineraal, powerhouse, passievrucht, gebalanceerd. Voor Berry is dit de
eerste hartendief van deze avond!

De tweede is van hetzelfde wijndomein Weingut Weltner, Hoheleite Grosses Gewachs,
Sylvaner, 2012
. Een pepertje, zegt Toos. Peter vult aan met vanille,
citrus, zuren, sappig, bittertje en kruisbes. Al met al de frivolere wijn van
deze twee.

We schakelen over naar rood. Twee keer uit
Württemberg. Weingut Rainer Schnaitmann,
Lemberger, 2 Stern, 2013
is volgens Angelique donkerrood met kersen,
pepertje en wat metaal in de neus; en daarna tannine en een bittertje op de
tong. Ook Noël herkent de  bitters
achterin. Weingut Rainer Schnaitmann,
Schwarzriesling (pinot meunier) 3 Stern, 2012
is aards, met rozenbottel en
hout. Kees bemerkt Velpon.

Bijschrift toevoegen

Nu twee rode wijnen uit Franken. Over Weingut Stadt, Klingenberger Portugieser R,
2012
zegt Noël: stal, natte wol, een topneus! Ook Martijn benoemt de natte
wol, maar is daarover minder enthousiast. Ik ben wel enthousiast vanwege de heerlijk
aardse tonen, ‘aardappel op bbq’. Paul benoemt herfstbos en Kees cacao en
whiskey. Voor Berry is dit zijn tweede topper van deze avond.

Weingut
Stadt, Klingenberger Spätburgunder R, 2012
heeft voor
mij iets te veel bitters, met wel een lange afdronk. Paul proeft veel kersen,
fruit+ en goede zuren. En Annemiek vindt deze wijn zelfs ‘zacht in totaal’. Het
kan verkeren.

We sluiten de avond af met een Bocksbeutel Horst Sauer, Escherndorfer Lump, Riesling Auslese,
2011
. Mooi fris, zelfs rabarber en een hint van botrytis. Lekker! Ook voor
Berry één van zijn toppers deze avond.

Ik kijk terug op een lastige én leerzame
avond. Daarom zijn dit soort avonden ook zo mooi. Berry, dank je wel.

Proefnotities en verslag Eric Hoepelman

Op piratenjacht
By in ,

Op piratenjacht

In principe proeven wij altijd thematisch. In een ‘serie’ staan dan drie vergelijkbare wijnen naast elkaar. Het kunnen dezelfde  druiven zijn, of hetzelfde jaar, enz. Wij determineren dan de overeenkomsten en de verschillen. Zo leren wij beter te proeven.

Diederick heeft vanavond andere plannen met ons. Hij zet – meestal – drie wijnen naast elkaar, waarvan er één uit de toon valt. Deze ‘piraat’ komt dan uit een ander land, of is van een andere druif. Of nog moeilijker: in een serie van drie wijnen komt er één uit een ander land en is er één van een andere druif. Ja, en zo’n uitleg geeft dan ook meteen aanleiding tot misverstanden: is er dan één van de drie uit een ander land en van een andere druif? Of, hoe zat het ook alweer? Ach ja, in feite zoeken we gewoon net als altijd naar de overeenkomsten en verschillen.

Mooie bijkomstigheid, of misschien wel de hoofdreden, van deze opzet is dat Diederick meer van zijn beste wijnen toch op de proeftafel kan zetten. Dat is dan ook wat we gaan ervaren, veel toppers.

De indrinker is een champagne van R & L Legras, Présidence, A.C. Chouilly-Champagne, Blanc de Blancs Grand Cru, 2002.
De dosage is 6 gram / liter. Willem-Jan herkent overrijpe appels, gist, toast, Madeira-tonen in de neus en boenwas. Peter zegt dat het een ‘belegen glas’ is. Het is een knappe wijn voor een 16 jaar oude champagne.

Daarna staan drie glazen witte wijn naast elkaar. Eén komt uit een ander land, maar welke? Gaandeweg blijken we drie keer Chardonnay te proeven, de eerste twee uit Frankrijk, de derde uit Spanje. Die laatste is dan ook de ‘piraat’, want komt uit een ander land.

De eerste is Domaine Jean-Marc Boillot, A.C. Montagny 1er cru/ Bourgogne, chardonnay, 2015. Mooi lichtgeel van kleur. Meerdere proevers vinden de wijn ‘mooi in balans’! Licht getoast hout, zacht, citrus, boter en op het laatst nog wat grapefruit.

De Maison Roche De Bellene, A.C. Montagny 1er cru/ Bourgogne, chardonnay, 2010 is meer goudgeel. De bitters zijn wat flinker, samen met perzik en tropisch fruit (Kees). Voor Diederick is dit één van zijn persoonlijke toppers van deze avond.

De Julián Chivite, Collecion 125, Navarra/ Spanje, chardonnay, 2007 is de piraat van deze serie. Deze komt immers niet uit Frankrijk, maar uit Spanje. Dehoutlagering is duidelijk herkenbaar. Ook ietwat bitters, naast boter en koekjesdeeg (Berry). In naam zou dit een uitstekende wijn moeten zijn; ik vind ‘m eerder ‘goed’.

Haut Sarpe

De eerste serie rode wijnen heeft als gemeenschappelijk kenmerk de druiven: bordeaux-blend. Château Haut Sarpe, A.C. Saint Emilion Grand Cru Classé/ Frankrijk, 70% merlot en 30% cabernet franc, 2009 heeft volgens Annemiek een bruin  randje, trekt mooie tranen in het glas en heeft zachte tannines. Martijn vindt de wijn iets te tertiair. Paul proeft bramen en kersen en vermoedt dat het merlot uit 2009 is. Raak! Diederick vertelt ons dat deze wijn ook nog eens een prima prijs-/kwaliteit-verhouding kent.

De tweede is de piraat. Het is een wijn uit Israël. Pelter winery, Galilee/ Israël, Trio: 70% cabernet sauvignon, 15%  merlot en 15% cabernet franc, 2015 is een zonnige wijn met een zoetje van limonade (Martijn). Donkerrood, vanille, hout,
rood fruit.

Pauillac Grand Cru Classé
Prachtige prijs/kwaliteit verhouding

Vervolgens weer een serie rood: alle drie Malbec. Chateau Lacapelle Cabanac, A.C. Cahors/ Frankrijk, malbec, 2006 is heel mooi. Martin ziet een bijna zwarte kleur, en proeft leer, drop en tabak. Willem-Jan voegt daar ‘peat’ van turfgestookte Irish whiskey aan toe, naast een aardse en zoete component. Berry vermoedt een côt van Cahors. Knap hoor!

François Lurton, Piedra Negra Gran Malbec, O.O.  Mendoza (Uco Valley)/ Argentinië, malbec, 2009 is frisser, met toch wat stal (Peter). Willem-Jan zegt ‘slagroom’ en ik snap dat. Gelardeerd met knap rood fruit.

Kaiken, Mai (the first), O.O. Mendoza (Lujan de Cuyo)/ Argentinië, malbec, 2007 is ook heerlijk! Toos ziet een   rood/paarse kleur, met truffel, en zacht, zoet, fris fruit.

Dan gaan we over naar een ‘los glas’. Het is een zeer rijke, warme wijn. Just: drop, zwarte bes, chocolade, braam, bosbes en
aards. Ook de zuren zijn er, maar storen niet. Peter vindt de wijn nog te jong, ceder, kracht, harmonieus, laurier, kruiden, en ook nog een ‘power’-staart van rood fruit, Het is Antinori, Guado Al Tasso, D.O.C. Bolgheri Superiore/ Italië, 65% cabernet sauvignon – 25% merlot – 10% cabernet franc, 2008.

We sluiten – bijna – af met een ter plekke geopende fles ….? Dat is aan ons. Voor mij is het vloeibare kastanjehoning met alcohol. Diederick verklapt dat het port is, maar wat voor port? Zelfs de kleur verraadt niet veel. Dat de port op leeftijd is is duidelijk. De vaste stofkorrels in de wijn zijn goed zichtbaar. Krentjes, sinaasappelschil, ietwat scherp en weinig frisse tonen meer. Diederick trakteert ons op Kopke, dry white porto, 1935 (bottled in 1980). En dan is het heel bijzonder; we drinken een 83 jaar oude, witte port!

Alsof het feest nog niet compleet is, doen we nog een uitdrinker. Weingut Am Kaiserbaum, Hammel-Hundinger,  Schwarzerde, Blanc de noir, Eiswein, 2007. “Eerst zoet en dan zuur” zegt Berry. “Prachtig!” repliceert Paul.

Ook voor mij was dit een memorabele proefavond, die ik nog lang zal koesteren.

Proefnotities en verslag Eric Hoepelman

Over troetelkinderen, boerenpummels en het zout der aarde (maidenproeverij)
By in ,

Over troetelkinderen, boerenpummels en het zout der aarde (maidenproeverij)

Elqui Valley | Tenuta delle Terre Nere | Caves Frédéric Mabileau

Mineralen.
Oef. Een uiterst lastig thema. En dat als eerste proeverij. Annemiek Vermeijlen
durft het aan, gesteund door haar scheikundige achtergrond. En haar echtgenoot
die onze ‘rituelen’ aanschouwt en ontnuchterend verzucht, “nou, jullie zijn wel
erg serieus, hè?”. Annemiek
dronk een witte wijn uit Santorini. Het alom aanwezige vulkanisme daar en het
achteretiket met lovende woorden over mineralen deden de rest. Mineraliteit,
wat is dat eigenlijk?

Bodem en
mineraliteit zijn de nieuwe troetelkindjes in wijnland. Mineraliteit is goed.
Van mineraliteit is er nooit te veel. (ooit gehoord? > “mooie wijn, maar
storend veel mineraliteit op het eind”). Een prachtig  romantisch idee; druivenstokken met lange
wortels, die de fijnste mineralen uit de bodem opzuigen – uit oeroude
aardlagen, toen de wereld nog onschuldig was – en die de mineralen een ereplaatsje
geven in de druiven. Druiven vol met calcium, magnesium, jodiden, fluoriden.
Koester ze, pers ze zachtjes. Poets de vuurstenen nog wat op. Kalk is goed voor
de botten, kan daar nog iets meer van bij? Wijn; met al het goede dat de bodem
en bronwater ons gegeven heeft…Tja, zo
romantisch is het niet. Wat wij menen te proeven aan mineralen is onzin.
Mineralen hebben geen smaak. Wij hebben er geen woorden voor.
Wijn bevat per
liter ongeveer 1 à 3 gram minerale stoffen, waarvan kalium en fosfaat verreweg
de meest voorkomende zijn. (Gerhard Horstink, zie link onderaan dit verslag)
“Net zoals het beschrijven van florale tonen in een wijn niets te maken heeft
met bloemen in de wijn, heeft mineraliteit niets te maken met mineralen in de
wijn.” (Chris Kissack) “There can be no direct relationship between what is
below the vineyard and what is in the glass.” (Jancis Robinson)

Keren we
terug naar de proeverij. Wat verstaan we onder mineraliteit? Annemiek refereert
aan een onderzoek naar wijnproducenten uit de Chablis en consumenten uit
Bourgogne. Welke termen worden genoemd? Begrippen die door beide groepen
genoemd worden: puurheid, kwaliteit, terroir, Chablis, frisheid, geologie,
vuursteen, wijn, steen, ziltheid, schelpdieren, kalk, chardonnay, mineralen, witte
wijn, zuren. Zo wordt al duidelijk dat mineraliteit een fijn containerbegrip
is, waar we aardig wat woorden in kunnen wegstouwen. Een ander onderzoek propt
daar nog wat zaken bij: zuren, citrus, fris, natte steen, chemische aroma’s,
reductief, gras-aroma’s, bitters. 

Het wordt
tijd om wat te gaan proeven: 3 verschillende witte droge wijnen, uiteraard
geblindeerd
.De
aanwezige proevers doen hun uiterste best om die mineraliteit te adstrueren met
natte stenen (wijn 1), kalk (wijn 2), zouten en zwavel (wijn 3).

Wijn 1
blijkt blijkt een riesling uit de Pfalz. De producent: “
kühl, straff, präzise, mineralisch und
knackig”
. Mijn eigen
notities: tropisch fruit, in de mond nogal braaf met een net zuurtje op het
einde. Een wijn van vrij jonge stokken, uit vijf verschillende wijngaarden, met
zeer gevarieerde bodems, uit een relatief warm gebied. Haal daar maar eens
mineraliteit uit.

Wijn 2 is
twee keer verrassend: ten eerste vanwege de druif > pedro ximinez en ten
tweede vanwege het gebied: Elqui Valley in Chili. Eén van Chili’s meest
noordelijke wijngebieden, woestijnachtig droog met grote
temperatuursverschillen overdag en ‘s nachts. Deze wijn is met opzet door
Annemiek ingebracht; er is een hoge concentratie aan natriumionen in de bodem
en de wijnen van dit semi-woestijngebied te vinden. We zouden dit als
ziltigheid kunnen terugproeven. En dat doen we niet; de zouten menen we vooral
in de wijn 3 te herkennen: een Etna Bianco. Daar wordt ook zwavel genoemd. Goed
getroffen, denk ik. Alleen; is zwavel een mineraal?

____

Reichsrat
von Buhl, Pfalz, Von Buhl Riesling trocken 2016

Vina Falernia, Elqui valley, Pedro Ximenez 2015

Tenuta delle Terre Nere, Etna Bianco 2016, 60% carricante,
25% catarrato, 10% grecanico, 5% minella


De
volgende serie van 3 witte wijnen is van 100% sauvignon blanc
, 1x Frankrijk, 1x
Nieuw-Zeeland, 1x Chili. Het is hier de Chileen die zich onderscheidt door het
reductieve karakter, rokerigheid en amandelbitters. Claartje roemt de ziltige
aanzet (na+ ionen!). De Nieuwzeelandse sauvignon is het tegendeel van
mineralig, stuivende buxusbollen met vrolijk pissende katten op
kruisbespootjes. De bedoeling van de Haut Poitou snap ik niet helemaal; een
strenge sancerre had voor meer onderscheid en discussie kunnen zorgen. Het
bleef nu toch het kattenluikje voor uitgeplaste Kiwikatten.

____

Domaine
La Tour Beaumont, Haut Poitou, Sauvignon Blanc 2016

Clos Marguerite, Marlborough, The Grape Whisperer,
Sauvignon Blanc 2017

Falernia, Elqui valley, Sauvignon Blanc 2016

Elqui valley | Bourgueil | Terre Were


We
stappen over op 2 series rood en ongemerkt verschuift het referentiekader naar
terroir.

Begrijpelijk, de term mineraliteit lijkt voor driekwart te zijn voorbehouden
aan witte wijn. Als de Fransen het over mineraliteit hebben zeggen ze goût de terroir. Maar: als mineraliteit al een
containerbegrip is, dan is terroir een container-schip-begrip.

Bij de
eerste serie rode wijnen keren de notities terug naar bekend gebied: aardbei,
hout, tabak, bitters, kersen, tannine. We twisten wat over de beide pinot
noirs, spannend tegenover saai, kersenfruit tegenover vlak.

____

Weingut Juris, Burgenland, Pinot Noir 2014

Domaine Robert Sirugue, Bourgogne, Pinot Noir 2014

De tweede
serie rood biedt door een eigenzinnige keuze discussiestof:
het eerste glas
doet vermoeden dat we geteleporteerd zijn naar een varkensstal die wacht op de
jaarlijkse schoonmaak. De flinke lik Brett verdwijnt wel door de achterpoort,
maar het woord poep is dan al twee keer gevallen. In de mond zwart fruit,
paprika, iets staligs (ja, slechts één l), gelaagd, lang nahangend. Even
nagezocht, verbouwd op
graviers; zand en grind.

De tweede
wijn geeft meer ruimte voor de mineralenspeurtocht; aardser, een hintje petrol
in de neus, evenwichtiger dan de boerenpummel ervoor, met z’n voeten in de lava
en met z’n neus naar de zwaveldampen van de vulkaan. De producent maakt er
bijna poëzie van:
refined
fingers weaving deftly through soil and stone, creating shade upon shade of
chromatic and sensorial variations
.

En zo
zijn we weer terug bij de romantiek.
En de mooie verkooppraat.

____

Frédéric Mabileau, St Nicolas de Bourgueil, Les
Rouillères 2014, 100% Cabernet Franc

Tenuta delle Terre Nere, Etna Rosso, 2015, 95% Nerello
mascalese en 5% Nerello cappuccio

De vraag
blijft: geeft dit soort proeverijen inzicht of vergroot het de verwarring
alleen maar? Tja. Ik vrees dat het laatste het geval is. Maar dit nadeel ‘heb’
zeker z’n voordeel. We zijn er nog lang niet klaar mee. Uit deze verwarring
doemen onvermijdelijk nieuwe proefthema’s op die bij ons weinig aan bod komen.
Chemische processen tijdens vergisting, de rol van zwavel, geologie en
bodemkunde, (micro)biologie, wetenschap en wijn, de (on)maakbaarheid van wijn,
enzovoorts. Hieronder een aantal (onverwachte?) verbanden die voeding geven aan
die verwarring, en een uitdaging zijn om verder te graven naar de heilige
wijngraal. Die wij dus niet gaan vinden. Maar dan zou het ook oersaai worden…

Minerale
aroma’s door vergisting
 
Wat
wijndrinkers omschrijven als ‘minerale geuren’, geuren van stenige dingen, zijn
chemische verbindingen die in de druiven gevormd worden, vaak pas tijdens de
vergisting. Het vuursteenaroma van Chablis is door Prof. Denis Dubordieu in
2003 ontrafeld. Hij toonde aan dat dit aroma
(arome
pierre à fusil)
van een
zwavelhoudende organische verbinding komt, benzeenmethaanthiol, die tijdens de
vergisting wordt gevormd.


Rol van
kalium
  Kalium kan een verbinding aangaan
met wijnsteenzuur en wijnsteen vormen. Dat leidt tot een lichte verzilting, een
versterking van de smaak. (zie G. Horsting)

Stikstofarm,
vergisting en zwavel
 
De
schijnwerper wordt nu gericht op stikstof. Stikstofarme grond en een beetje
waterstress beperken de groeikracht, en dat is goed voor de druiven. Rotsige,
kalksteenrijke en vulkanische bodemsoorten zorgen voor deze gunstige
omstandigheden. Een stikstofgebrek in de bodem van de wijngaard zorgt voor
aanmaak van zwavelverbindingen in de most. Gisten hebben namelijk stikstof
nodig als voeding. Als de gisten niet voldoende stikstof in de most vinden,
verzinnen ze een list; ze breken bepaalde zwavelhoudende aminozuren af (voor de
liefhebbers: methionine en cysteïne) en maken zo stikstofdelen vrij. Daarbij
onstaan ook zwavelcomponenten die weer gereduceerd worden tot mercaptaan
(thiol) dat, mits het gehalte laag is, moeilijk definieerbare aroma’s geeft,
die wij als als mineraliteit benoemen.
(zie Lars Daniëls, Lars over wijn in Perswijn september 2011, onderaan deze post)

Carotenen Professor Attilio Scienza: mineraliteit
die wij in een wijn menen te proeven zijn vooral norisprenoïden. In de
druivenschil zitten carotenoïden, een kleurstof die de druiven beschermt tegen
fel zonlicht. Afgeleide stoffen hiervan vormen tijdens de fermentatie nor-isoprenoïden
(aromastoffen). Het gaat hier om een enzymatisch proces, waarbij mineralen uit
vulkanische bodems waarschijnlijk een belangrijke rol spelen.

Zuurstofarm Velen concluderen dat
mineraliteit staat voor het tegenovergestelde van uitbundige fruitigheid; vaak
wijnen met een reductief karakter, door een opvoeding met minimale
zuurstofinvloed of een langere rijping sur lie.

Structuur
en gezonde bodem
 
Tjitske
Brouwer: mineraliteit is meer onderdeel van de smaak dan van de geur van de
wijn, mineralen in de wijn zorgen voor structuur, los van zuren en tannine. Hoe
groter het vermogen om mineralen uit de bodem op te nemen, des te groter zal
het effect op de smaak van een wijn zijn.Het
vermogen van een wijnstok om mineralen op te nemen, hangt voor een groot deel
af van de aanwezigheid in de bodem van schimmels, die in symbiose leven met de
wortels van de plant. In het bijzonder die van mychorriza. Het lijkt dat
mychorriza een positief effect heeft op de hoeveelheid en vooral de
verscheidenheid aan mineralen die een wijnplant opneemt. Een gezonde,
evenwichtige bodem is dan een voorwaarde.

Annemiek,
er zit nog een heleboel chemie in wijn. Vertel ons er meer van.

Verslag en
proefnotities Hans Lodewijkx

Meer lezen? 

Mineraliteit en wijn

Een glas vol zwavelverbindingen – over mineraliteit in wijn


Mineraliteit nog even ongrijpbaar

Blader ook nog eens door Volcanic
Wines, Salt, grit and power
van John Szabo, met hoofdstukjes
over Chili, Sicilië en Santorini

Verticaal proeven: Haut Medoc, Barolo en Moezel
By in ,

Verticaal proeven: Haut Medoc, Barolo en Moezel

We proeven verticaal: dezelfde wijn van verschillende jaren.
En we gaan een flink stuk terug in de tijd, zal blijken. Maar eerst een
indrinker: de Blanc de Noirs, een mousserende Spätburgunder van
Heymann-Löwenstein. Die valt niet bij iedereen in de smaak, na 6 jaar ‘sur
lattes’ te hebben gelegen. De wijn heeft vrij veel kleur, een vuursteenneus,
een zoetje, is wat olieachtig, met een hint van iets bloemigs. Willem-Jan
proeft salmiak en veel bitters.  

We beginnen met drie jaargangen, niet te ver uit elkaar volgens
Eric, van een en dezelfde rode wijn. De druivenmix en de foto van een vrai château
op Eric’s PowerPoint suggereren Bordeaux. Dat blijkt het ook te zijn: drie
jaargangen van Cantemerle, het château dat als allerlaatste werd toegevoegd,
als 5e Grand Cru Classé, aan de classificatie van 1855. De reden: de
wijnen werden destijds voornamelijk rechtstreeks aan Nederlandse wijndrinkers
verkocht en de negociants hadden hier geen weet van. Deze Nederlander heeft
anno 2018 wel wat moeite met de wijnen: de wijnen zijn streng. “Te jong,”
oordeelt menigeen, zeker als duidelijk wordt dat de middelste wijn in de serie
(de 2006) wordt geflankeerd door de 2010 en de 2009. Ik ben het er niet mee eens:
2009 en 2010 zijn topjaren en dat betekent in het geval van Cantemerle dat er
anno 2017 zeker fun aan deze wijnen te beleven moet zijn. Dat de Latours en de Montroses
van deze wereld misschien nog niet helemaal klaar zijn, is een ander verhaal.
In het kader van het verticale thema: de 2006 heeft duidelijk al een wat verder
ontwikkelde kleur, de wijn mist het mooie kersenfruit wat in de neus van de
2010 zit. De ’06 en de ’09 hebben ook wat paprika, voor mij altijd een teken
toch van iets onrijps, waar ik geen fan van ben. Maar gelukkig zijn er proevers
die daar minder gevoelig voor zijn, en de wijnen kunnen waarderen. Soit / Honi
soit qui mal y pense (doorstrepen wat voor u niet van toepassing is)

De volgende serie is er een van maar liefst 6 wijnen. Minder
kleur, en meer dakpannenrood en bruin dan de Cantemerles. Dat doet Toos al snel
denken aan nebbiolo, de serie blijkt inderdaad de Barolo van de Marchesi di
Barolo te zijn. Maar wat zijn toch de jaartallen? En wat is de volgorde qua
leeftijd? De eerste is de jongste, daar zijn we het wel over eens. Een lekkere
neus, met rijp rood fruit (framboos), wat hout, een sappige aanzet,wat stoffig
dan, rul, wat warm-alcoholisch in de lange afdronk, dat wel, voor mij met
afstand de beste van de serie. Na wat over en weer gepraat lijkt het merendeel
der proevers te denken dat de wijnen op volgorde van ouderdom staan, en dat
klopt. De tweede wijn is net niet helemaal zuiver en verschillende proevers uiten
hun vermoedens van kurk. Jammer, want (zo blijkt later) de wijn komt uit een topjaar
– wélk jaar laat ik spanningsboogtechnisch nog even in het midden – dat zich
langzaam ontwikkelt volgens zowel Parker als Robinson. Wellicht dat de wijn ondanks
het toefje kurk nog best te drinken is. Iets dergelijk geldt ook voor de derde
wijn, “fris en sappig” volgens Berry, die een interessante theeneus heeft en mede
daardoor voor mij elegant overkomt, ondanks dat er ook iets inzit dat aan een
versterkte en oxidatief opgevoede wijn doet denken. Een cadeautje was ’t ooit,
blijkens een opschrift op de fles. Daarna wordt het voor mij toch echt minder. De
vierde wijn springt er uit voor Annemiek, maar niet in positieve zin; met de notige,
“sherryachtige” tonen is van deze wijn het beste inderdaad wel van af. Wijn
vijf neigt naar oranje en heeft een stoffige neus. Claartje mist net als ik het
fruit, benoemt wel drop en de droge tannine. De laatste, en dus oudste wijn,
valt bij de meeste proevers niet zó maar een beetje, maar enorm in de smaak.
Het is een van Eric’s hartendiefjes; ook andere leden worden lyrisch. Al dan
niet gebrande caramel wordt verschillende malen genoemd, “P.X.”, maar ook maggi
en bouillon (voor mij niet per se positieve proefnotities). Hans H. en ik schrijven
vanavond het minority report: we hebben het er moeilijk mee, niet alleen met
deze laatste wijn, maar met de hele serie met uitzondering van de eerste wijn –
die de 2010 blijkt te zijn. De
jaartallen, vanaf wijn 2: 1989, 1976, 1974-1975 (niet zeker), ergens tussen 1964
en 1968, en last but not least: de 1955. (Van twee flessen ontbreken
jaartalaanduidingen, en de inschatting is die van de producent op basis van de
door Eric gestuurde foto’s en productienummers op de halslabels.)

Stefan Erbes

We sluiten af met een serie van 3 Rieslings. Lekkere Riesling,
van Erbes uit Ürzig – we proeven de Würzgarten Auslese **. De eerste duidelijk
de jongste met de op die leeftijd nog zo kenmerkende, in dit geval ook
beschaafde citrusneus. Het zoet en het zuur volgen snel, en in bijkans perfecte
balans. Kritisch geproefd zou je zelfs kunnen zeggen dat een pietsie minder
fris ook wel zou had gemogen, maar haters van zoete wijn moeten dit maar eens
proeven en dan durven zeggen dat de wijn ‘te zoet’ is … (#1: 2015). De tweede
wijn, uit 2011 heeft diezelfde mooie klassiek Duitse zoet-zuurbalans, maar een
veel meer goed ontwikkelde neus, het fruit meer op de achtergrond, petrol,
Willem-Jan heeft ’t zelfs over retsina en harstonen; een mooi glas en Eric’s hartendiefje. Bij de 2004 wordt getwijfeld over de zuiverheid van de
wijn, ik kan er geen echte fout in zien, maar de wijn heeft zeker wat tertiaire
Rieslingaroma’s; moet je van houden. Alle drie de wijnen krijgen van Peter 90+
punten.

Wat hebben we geleerd? Smaken verschillen. De geleerde les
zal daarmee ook voor iedereen anders zijn. Wat is “te jong”? Moet er fruit, mág
er paprika in Bordeaux? Wat is de waarde van een topjaar? Kan Barolo ouderen? Aan
vragen geen gebrek; eenduidige antwoorden worden nochtans zelden

gegeven, in dees’
wondere wijn-wereld.

Verslag en proefnotities Rob van Ginneken